سنت پهلوانی و عیاری در عصر قاجار

بازنمایی آیین عیاری در داستان امیرارسلان دوره ناصرالدین شاه قاجار

یکی از مهم ترین منابع تاریخ فرهنگی- اجتماعی ایران، مطالعه داستان­های عامیانه هر دوره تاریخی است. داستان سرایان با توجه به اوضاع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی زمان خود داستانی را ساخته و پرداخته می­کنند؛ در این میان آداب و رسوم و آیین­های زنده و پویای آن دوره خودنمایی می­کند. یکی از آیین­های ایرانی که در داستانهای دوره­های مختلف تاریخی به وفور دیده می­شود، آیین عیاری است. این آیین که از ایران ...

فتوت، شجاعت، پهلوانی، قهرمانی و ورزش در ایران عصر صفوی

هدف از این پژوهش، مرور اجمالی بر نقش و اهمیت جوانمردی، پهلوانی و ورزش ایران در عصر صفوی است و محقق در پی یافتن نقش فتیان، عیاران، پهلوانان ، قهرمانان و به عبارتی ورزشکاران در چگونگی شکل گیری حکومت صفویان و تثبیت و به اوج شکوه و اقتدار رسیدن ایران و افول و انقراض آن سلسله است. و این که چرا هر گاه حکومت صفویه قوی تر شد نقش ورزش و ورزشکار در آن بسیار پررنگ تر می شد و هر گاه که صفویان ضعیف می گردید...

چاپارخانه در عصر قاجار

مزایده القاب و مناصب در عصر قاجار

مزایده القاب و مناصب؛ فروش مقامات درباری و دیوانی از ارمغان‌های دولت قاجار به شمار می‌ رود. این سنت گرچه در ادوار پیش نیز متداول بود، لیکن دولتمردان قاجار در این عرصه گوی سبقت را از دیگران بودند. القاب افتخاری و مناصب اداری را در این دوره به مزایده بلکه به تعبیر صحیح به «حراج» می‌گذاشتند. هر کس بیشترین پیشکش را پرداخت می‌نمود صاحب آن لقب یا مقام می‌گردید. مدت اعطای مناصب و مقامات محدود بود. شخص...

سلامت و باورهای عامیانه در عصر قاجار

بیماری و مرگ‌و‌میر بر اثر بیماری‌های واگیردار و ناشناخته یکی از واقعیت‌های اجتماعی دوره قاجار محسوب می‌شود. ادراک ابتدایی انسان پیشامدرن از بدن و زمینه‌های زیستی ابتلا به بیماری‌ها ریشه در باورهای عامیانه مردمان و منعکس‌کننده بخشی ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه آن روز بود. مقاله حاضر به بررسی باورهای عامیانه و کنش‌های متعاقب آن در مواجهه با بیماری‌ها بعنوان واقعیت اجتماعی پرداخته و درصدد پاسخ‌گو...

شایعه و شایعه‌پردازی در عصر قاجار

شایعه در همۀ فرهنگ‌های بشری وجود دارد و پدیده‌ای است که بر‌اساس شنیده‌ها و زمینۀ قبلی افکار عمومی شکل ‌می‌گیرد. بشر در زندگی روزمرۀ خود با دوستان، آشنایان، همکاران، و مانند آن‌ها شایعات زیادی را می‌شنود و یا منتشر می‌سازد. لیکن با‌ توجه ‌به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی هر جامعه برخی شایعات زمینۀ مناسبی برای نقل و انتشار می‌یابد. این نوشتار در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول ساختار شایعه به‌لحاظ...